لفظ قالبی برای اندیشه و ابزاری برای انتقال مفاهیم ذهنی و تلاش های فکری انسان در زمینه تعریف و استدلال به دیگران است.

بسم الله الرحمن الرحیم

تصورات – الفاظ

 

 

لفظ       الف)   مهمل

           ب)   موضوع :    1- مفرد:       1-   اسم                          2-  کلمه                    3-   ادات

                                 2- مرکب    الف) : تام

                                               1-  خبری  (حکایت از واقعتی می کند که یا روی داده یا در حال روی دادن است و یا روی خواهد داد)

                                   2-   انشائی : (خود پدید آورنده معنایی و یا در بردارنده پرسش ،درخواست و آرزویی است)    

                                                     1-  امر       2- نهی       3-  استفهام        4-   تمنی

                             ب ):    ناقص

                                         الف) تقییدی

1-        وصفی

2-      اضافی

 

اسم

            الف) دارای یک معنا

الف)  جزئی

 

     ب)   کلی

1-       متواطی (مفهو می که انطباق آن بر مصادیق ،یکسان است ) مانند : کلی مثلث

2-        مشکک(مفهومی که انطباق آن بر مصادیق ، یکسان نیست ) مانند زیبایی

               ب)  دارای معانی متعدد    

                          1- مشترک

                             2 - منقول

                                         1-  شرعی

                                          2- عرفی

                                          3-اصطلاحی

 

نسبت الفاظ بیکدیگر

1- مترادف ( لفظ متعدد – موضوع له واحد ) مانند ( انسان و بشر) ( اسد و لیث){ همه الفاظ دارای یک معنا باشد مانند لباس و جامه}

خصو صیات لفظ مرکب (مولف)

 1- دارای اجزاء باشد (درمقابل  واو عطف و ب جر)

2- معنی آن نیز دارای اجزاء بلشد ( درمقایبل  الله چون بسیط است)

 

لفظ     الف) دارای معنای واحد است (مختص)  مانند لفظ قلم

        ب) معنای واحد ندارد

            1  - تمام معانی به وضع و اضع نیست (حقیقت و مجاز ) مانند لفظ ماه

                 2-  تمام معانی به وضع واضع است

           الف ) وضعی بر وضع دیگر سبقت نگرفته (مشترک)  مانند لفظ شیر

          ب) وضعی بر وضع دیگر سبقت گرفته

                1 - معنای لاحق با ملاحظه تناسب با معهای سابق وضع شده است (منقول) مانند لفظ صلوه

 نکته    1- در تعریف باید از استفاده لفظ مشترک و مجاز اجتناب کرد مگر با قرینه

          2-   منقول و مرتجل نیز تازمانی که ارتباط انها با معانی اولیه قطه نشد است نباید در تعریف و استدلال به کار گرفته شوند

دلالت  واقسام ان

الفاظ خاصیت حکایت گری داند

دلالت : حالت یک شی به گونه ای که وقتی ذهن به آن علم پیدا کرد بلافاصله به امر دیگری نیز منتقل شود

به شی اول دال

به شی دوم مدلول میگویند

دلالت 1- عقلی (منشا ان عقل است ) مانند دود بر آتش

2- طبعی ( عامل آن حالت طبیعی و روانی انسان است ) مانند تب بر وجود عفئنت

3- وضعی

الف) لفظی ( رابطه حکایت گری ان مبتنی بر قرارداد و اعتبار بشری است )

                 1  - التزامی(دلالت لفظ بر معنای خود ) مانند : لفظ بارندگی زیاد  بر فراوانی نعمت

                 2- تضمنی (دلالت لفظ بر جزء معنای خود ) مانند: لفظ کتاب بر خصوص جلد آن در ضمن معنای کل

               3 - مطابقی بهمعنای دلالت لفظ بر تمام معنای خود ) مانند  دلالت خانه بر مجموعه محیط ، اتاق و سایر قسمت های آن

نکته : از میان اقسام مختلف دلالت تنها دلالت وضعی لفظ محل بحث است

الف ) بهکار گیری دلالت مطابقی و تضمنی در گفت وشنود و رساله های علمی به جهت ارائه تعریف و یا استدلال درست است.

مفهوم و مصداق

مفهوم ( = معنی- تصور) : هر صورتی که در  ذهن وجود دارد . هنگامی که در ذهن ما صورتی از شکوفه  باران  ، ماه .و ... نقش می بندد ، در واقع ادراکی در ذهن شکل می گیرد که به آن {مفهوم } می گویند.

مصداق : آنچه مفهوم بر آن صدق می کند .مانند محمد و علی مصداق انسان هستند

مفهوم

الف ) جزئی (تنها بر یک مصداق قابل صدق است

1- حقیقی

2- اضافی

 

نسبت های چهار گانه بین دو مفهوم کلی از جهت مصادیق

1- تساوی : اشتراک در تمام مصادیق مانند : انسان و ناطق

2- تباین دو کلی هیچ مصداق مشترک نداشته باشند  مانند: زوج و فرد

عموم و خصوص مطلق : تمام افراد یک کلی مصداقی برای کلی  دیگر باشد مانند آهن و فلز

4- عموم و خصوص من وجه : دو کلی در افرادی مشترک و در مصادیقی غیر مشترک باشند مانند: لباس و سفید  

                        -------------------